Musa Carullah Bigiyef'e Reddiye – Şeyhül-İslam Mustafa Sabri

Musa Carullah Bigiyef'e Reddiye – Şeyhül-İslam Mustafa Sabri 

Musa Carullah Bigiyef'e Reddiye – Şeyhül-İslam Mustafa Sabri; İslam ilim geleneğinin son büyük temsilcilerinden biri olan şeyhülislam, yalnızca yaşadığı döneme değil, kendisinden sonra gelen asırlara da seslenen ender âlimlerdendir. Musa Carullah Bigiyef’e Reddiye adlı bu eser, onun ilmî cesaretini, akli derinliğini ve sünnet çizgisinden taviz vermeyen duruşunu ortaya koyan en mühim metinlerden biridir. Sadece bir reddiye değil, aynı zamanda hak ile batıl arasındaki farkı açıkça ortaya koyan ilmî bir manifesto mahiyetindedir.

Kazanlı Musa Carullah Bigiyef, yirminci yüzyılın başlarında dinî alanda yaptığı “yenilik” iddialarıyla geniş yankı uyandırmış; lakin bu yenilikler Ehl-i Sünnet çizgisini terk eden, İslam’ın kadim kaynaklarını kendi akıl süzgecinden geçirme çabasıyla şekillenen tehlikeli yorumlar olarak görülmüştür. Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi, bu eserinde yalnızca Bigiyef'in fikirlerini çürütmekle kalmaz; aynı zamanda modernizm kisvesi altında dini tahrif etmeye çalışanlara karşı da kapsamlı bir ilmi cevap verir. Kitap, tehlikeli bir akımın arka planını çözümlemekte ve Ehl-i Sünnet anlayışının hangi ilkelere dayandığını delillerle ortaya koymaktadır.

Mustafa Sabri Efendi’nin kullandığı dil, devrinin ağır ilmî terminolojisini taşısa da, maksadını net ve sarsıcı şekilde ortaya koyar. Bu yönüyle eser, hem kelam hem fıkıh hem de usul açısından çok katmanlı bir metin olarak karşımıza çıkar. Olayları sadece görünüşteki fikir çatışması olarak değil, dinin özüne yönelik bir müdahale olarak değerlendiren Sabri Efendi, ümmetin itikadi birliğini bozan her görüşe karşı net ve tavizsiz bir duruş sergiler. Özellikle ictihad kavramının istismarına dikkat çekerken, bu kapının her isteyenin yorum yapabileceği bir alan olmadığını, aksine derin bir ilim, takva ve ehliyet gerektirdiğini ısrarla vurgular.

Bu eser günümüzde de ayrı bir anlam ve önem taşımaktadır. Zira bugün de din adına konuşan, fakat ilim geleneğine yabancı olan kimselerin artması, o gün yazılan bu satırların ne kadar isabetli olduğunu göstermektedir. Musa Carullah Bigiyef’e Reddiye, yalnızca geçmişteki bir tartışmayı aydınlatmaz; aynı zamanda günümüz Müslümanlarının inançlarını muhafaza etmeleri adına bir kılavuz işlevi görür. Sünnet çizgisinden uzaklaşmanın doğuracağı fitne ve ayrışmaların önüne geçmek isteyen her Müslüman için, bu eser bir uyarı niteliğindedir.

Kitapta dikkat çeken bir diğer yön ise, Mustafa Sabri Efendi’nin meselelere şahsi değil, ümmet bilinciyle yaklaşmasıdır. Eleştirdiği fikirleri sadece kişilere indirgemez; o fikirlerin arkasındaki zihniyetleri, niyetleri ve doğuracağı olumsuz neticeleri de ilmî çerçevede ortaya koyar. Bu yönüyle eser, sadece bir polemik değil, aynı zamanda bir irşad metnidir.

Musa Carullah Bigiyef’e Reddiye, ilmi sadakatle yazılmış, ilim ve akıl dengesini gözeten, gelenekle modernlik arasındaki ince çizgiyi ustalıkla çizen bir klasik eserdir. Dinî hassasiyetlerini muhafaza etmek isteyen her okuyucunun kütüphanesinde yer alması gereken bu kitap, aynı zamanda bir iman muhasebesi, bir zihin arınması ve bir yön tayini sunar.